Tilgangur Þórkötlu
Fasteignafélagið Þórkatla annast kaup, umsýslu og ráðstöfun húsnæðis í Grindavík.
Tilgangur Þórkötlu er að halda utan um fasteignir í Grindavík á meðan jarðhræringar gera íbúum ókleift að búa í þeim á öruggan og áhyggjulausan hátt. Þannig viljum við gera Grindvíkingum kleift að ráða eigin örlögum á eigin forsendum.
Þess vegna sér Þórkatla um að kaupa íbúðir og hús Grindvíkinga á fyrir fram skilgreindu verðlagi og halda svo utan um þær á meðan enn er óvissa um hvort öruggt sé að búa í Grindavík.
Að lokum er markmið okkar þó alltaf að gera íbúum kleift að kaupa eignir sínar aftur þegar ljóst er að skilyrði hafa batnað, svo blómleg byggð geti fest rætur í Grindavík á ný.
Tilgangur Þórkötlu er að halda utan um fasteignir í Grindavík á meðan jarðhræringar gera íbúum ókleift að búa í þeim á öruggan og áhyggjulausan hátt. Þannig viljum við gera Grindvíkingum kleift að ráða eigin örlögum á eigin forsendum.
Þess vegna sér Þórkatla um að kaupa íbúðir og hús Grindvíkinga á fyrir fram skilgreindu verðlagi og halda svo utan um þær á meðan enn er óvissa um hvort öruggt sé að búa í Grindavík.
Að lokum er markmið okkar þó alltaf að gera íbúum kleift að kaupa eignir sínar aftur þegar ljóst er að skilyrði hafa batnað, svo blómleg byggð geti fest rætur í Grindavík á ný.
2021 - 2023
2021-2023: Jarðhræringar og eldgos á Reykjanesi
Jarðskjálftar og eldgos hefjast á Reykjanesi
Þann 24. febrúar árið 2021 hófst rúm þriggja vikna jarðskjálftahrina á Reykjanesskaga með skjálfta sem mældist 5,7 og fannst víða um land.
Íbúar Grindavíkurbæjar fundu einna mest fyrir hrinunni, en hlutir féllu úr hillum, grjóthrun varð úr fjöllum, og sprungur birtust í gólfum húsa og í Suðurstrandavegi. Grindvíkingar áttu erfitt með svefn fyrir skjálftum og voru mörg hver óttaslegin.
Virknin stóð yfir þar til eldgos hófst við Fagradalsfjall þann 19. mars, og það stóð yfir í um hálft ár áður en því lauk. Rétt rúmu ári síðar, í ágúst 2022, hófst eldgos í Meradölum, og aftur gaus svo í júlí 2023 við Litla-Hrút.
Jarðskjálftar og eldgos hefjast á Reykjanesi
Þann 24. febrúar árið 2021 hófst rúm þriggja vikna jarðskjálftahrina á Reykjanesskaga með skjálfta sem mældist 5,7 og fannst víða um land.
Íbúar Grindavíkurbæjar fundu einna mest fyrir hrinunni, en hlutir féllu úr hillum, grjóthrun varð úr fjöllum, og sprungur birtust í gólfum húsa og í Suðurstrandavegi. Grindvíkingar áttu erfitt með svefn fyrir skjálftum og voru mörg hver óttaslegin.
Virknin stóð yfir þar til eldgos hófst við Fagradalsfjall þann 19. mars, og það stóð yfir í um hálft ár áður en því lauk. Rétt rúmu ári síðar, í ágúst 2022, hófst eldgos í Meradölum, og aftur gaus svo í júlí 2023 við Litla-Hrút.
2023 - 2024
2023-2024: Rýming Grindavíkur
Ný jarðskjálftahrina hefst
Í október 2023 hófst ný jarðskjálftahrina á Reykjanesskaga sem stóð yfir vikum saman. Þúsundir skjálfta mældust á sólarhring. Stórar sprungur mynduðust í jörðinni sem aflöguðu hús, brutu upp vegi og skemmdu lagnir – og mælingar gáfu til kynna að kvikugang væri að finna undir Grindavík.
Þann 10. nóvember lýsti Almannavarnadeild ríkislögreglustjóra yfir neyðarstigi í Grindavík, og bærinn var rýmdur á einni nóttu. Vikurnar sem liðu í kjölfarið einkenndust af óvissuástandi um framtíð Grindavíkur og Grindvíkinga.
Íbúar Grindavíkur töldu þá um 3700 manns, svo gríðarlegur fjöldi fjölskyldna, eða sem samsvarar u.þ.b. 1% af íbúafjölda landsins, þurfti að yfirgefa heimkynni sín og koma sér fyrir í bráðabirgðahúsnæði í kjölfar rýmingarinnar.
Í desember hófst svo gos við Sundhnúksgíga, þar sem hraun breiddist yfir 3,5 ferkílómetra svæði.
Í kjölfarið gaus aftur í janúar 2024, þegar tvær sprungur opnuðust í grennd við Grindavíkurbæ. Hraunrennslið eyðilagði hús í bænum, auk þess sem það varð rafmagnslaust og heitavatnslaust.
Aftur gaus svo í febrúar, mars og maí. Hraun breiddi úr sér yfir Grindavíkurveg og olli skemmdum á hitaveitulögnum, en varnargarðar beindu hraunflæðinu sem betur fer að mestu í burt frá Grindavíkurbæ. Er leið á árið hélt áfram að gjósa, en í ágúst 2024 voru eldgosin orðin níu alls frá upphafi jarðhræringanna árið 2021.
Ný jarðskjálftahrina hefst
Í október 2023 hófst ný jarðskjálftahrina á Reykjanesskaga sem stóð yfir vikum saman. Þúsundir skjálfta mældust á sólarhring. Stórar sprungur mynduðust í jörðinni sem aflöguðu hús, brutu upp vegi og skemmdu lagnir – og mælingar gáfu til kynna að kvikugang væri að finna undir Grindavík.
Þann 10. nóvember lýsti Almannavarnadeild ríkislögreglustjóra yfir neyðarstigi í Grindavík, og bærinn var rýmdur á einni nóttu. Vikurnar sem liðu í kjölfarið einkenndust af óvissuástandi um framtíð Grindavíkur og Grindvíkinga.
Íbúar Grindavíkur töldu þá um 3700 manns, svo gríðarlegur fjöldi fjölskyldna, eða sem samsvarar u.þ.b. 1% af íbúafjölda landsins, þurfti að yfirgefa heimkynni sín og koma sér fyrir í bráðabirgðahúsnæði í kjölfar rýmingarinnar.
Í desember hófst svo gos við Sundhnúksgíga, þar sem hraun breiddist yfir 3,5 ferkílómetra svæði.
Í kjölfarið gaus aftur í janúar 2024, þegar tvær sprungur opnuðust í grennd við Grindavíkurbæ. Hraunrennslið eyðilagði hús í bænum, auk þess sem það varð rafmagnslaust og heitavatnslaust.
Aftur gaus svo í febrúar, mars og maí. Hraun breiddi úr sér yfir Grindavíkurveg og olli skemmdum á hitaveitulögnum, en varnargarðar beindu hraunflæðinu sem betur fer að mestu í burt frá Grindavíkurbæ. Er leið á árið hélt áfram að gjósa, en í ágúst 2024 voru eldgosin orðin níu alls frá upphafi jarðhræringanna árið 2021.
2023 - 2024
2023-2024: Stofnun Þórkötlu
Aðgerðir stjórnvalda
Í kjölfar rýmingarinnar í nóvember 2023 gripu stjórnvöld til fjölbreyttra stuðningsaðgerða í þágu íbúa Grindavíkur. Meðal annars var frumvarp samþykkt á Alþingi um tímabundinn stuðning vegna launa fólks sem starfar í Grindavík, auk þess sem ríkisstjórnin kom á fót sértækum húsnæðisstuðningi til að styðja þau sem þurftu að leigja sér húsnæði utan Grindavíkur vegna jarðhræringanna.
Í janúar 2024 kynntu stjórnvöld svo áform um aðgerðir til stuðnings við Grindvíkinga sem miðuðu að því að skapa forsendur fyrir öruggari framtíð fyrir íbúa bæjarfélagsins. Markmið aðgerðanna var að gera Grindvíkingum kleift að koma sér upp öruggu heimili, tryggja afkomu sína og veita þeim aðstoð við að bjarga verðmætum sínum.
Í undirbúningsferlinu var samráð haft bæði við íbúa bæjarins og bæjarstjórn Grindavíkur, auk þess sem ríkisstjórnin fundaði með Veðurstofu Íslands, Náttúruhamfaratryggingu Íslands (NTÍ), Seðlabanka Íslands, almannavarnadeild ríkislögreglustjóra, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun auk fjölda jarðvísindafólks og sérfræðinga innan og utan Stjórnarráðsins.
Frumvarp um kaup íbúðarhúsnæðis kynnt
Þann 9. febrúar 2024 kynnti ríkisstjórnin frumvarp um kaup íbúðarhúsnæðis í Grindavík og yfirtöku íbúðalána sem á því hvílir, sem var samþykkt á Alþingi skömmu síðar og gert að lögum þann 28. febrúar.
Umfang fasteignakaupanna var metið á allt að 61 milljarð króna, en um er að ræða eitt stærsta verkefni vegna náttúruhamfara sem almannavarnakerfið og stjórnvöld hafa tekist á við. Samkvæmt fasteignaskrá Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar voru í lok janúar 2024 skráðar um 1.150 fullbúnar íbúðir í Grindavík og um 90 ófullbúnar íbúðir.
Talið var að frumvarpið næði til um 900 íbúða, þar af um 880 íbúða í eigu einstaklinga sem jafnframt áttu lögheimili þar 9. nóvember 2023, áður en tekið var tillit til íbúða sem hafa orðið fyrir altjóni og falla þannig utan gildissviðs frumvarpsins – en í febrúar lá fyrir að um 50 íbúðir í Grindavík hefðu eyðilagst að því marki að þær væru óviðgerðarhæfar að mati NTÍ. Að svo búnu máli er því talið að frumvarpið nái til mest um 850 íbúða.
Fasteignafélagið Þórkatla stofnað
Til þess að annast framkvæmd kaupanna stofnaði ríkið því sérstakt félag, Fasteignafélagið Þórkötlu, sem hefur það hlutverk að kaupa fasteignirnar og bera ábyrgð á rekstri þeirra fyrir hönd ríkissjóðs, auk þess sem það ber allan umsýslukostnað vegna kaupa á fasteignunum.
Félagið var fjármagnað með tvenns konar hætti. Í fyrsta lagi með lánum sem veitt voru af lánveitendum í Grindavík, en þannig mættu lánveitendur þeirri óvissu sem er uppi um virði eigna á svæðinu, og í öðru lagi með eiginfjárframlagi frá ríkissjóði, sem gert var ráð fyrir að yrði að hluta til fjármagnað með eignum Náttúruhamfaratryggingar Íslands.
Í stjórn fasteignafélagsins voru skipuð þau Óskar Jósefsson, Guðrún Þorleifsdóttir og Hermann Hermannsson, og Örn Viðar Skúlason var ráðinn í stöðu framkvæmdastjóra félagsins skömmu síðar.
Starfsemi Þórkötlu frá upphafi
Stafræn umsóknargátt var sett upp fyrir verkefnið og var opnað fyrir umsóknir hinn 8. mars 2024. Fjármála- og efnahagsráðuneytið náði samkomulagi við alla lánveitendur húsnæðislána í Grindavík um aðkomu að verkefninu og var það að fullu frágengið 21. apríl. Þegar samkomulagið við lánveitendur lá fyrir höfðu skapast forsendur til að kaupa hús með áhvílandi húsnæðislánum. Mestur var gangurinn í kaupum félagsins á húsnæði í Grindavík mánuðina apríl-maí 2024 en á þeim tíma var gengið frá 660 kaupsamningum sem var 80% fyrirliggjandi umsókna á þeim tíma.
Frá upphafi og til 31. október 2024 hafa félaginu alls borist 933 umsóknir um kaup á íbúðarhúsnæði, 27 umsóknir um greiðslu á búseturétti og 11 umsóknir um kaup á öðru húsnæði. Félagið hefur samþykkt kaup á 912 eignum og gengið frá kaupum á 900 eignum. Þá hefur félagið hefur tekið við 815 eignum. Heildarkaupverð þeirra 900 íbúða sem félagið hefur fest kaup á er 68,9 milljarðar króna og þar af eru 21,1 milljarðar yfirtekin húsnæðislán. Heildarfjöldi þeirra eigna sem geta fallið undir úrræðið er tæplega 1000.
Aðgerðir stjórnvalda
Í kjölfar rýmingarinnar í nóvember 2023 gripu stjórnvöld til fjölbreyttra stuðningsaðgerða í þágu íbúa Grindavíkur. Meðal annars var frumvarp samþykkt á Alþingi um tímabundinn stuðning vegna launa fólks sem starfar í Grindavík, auk þess sem ríkisstjórnin kom á fót sértækum húsnæðisstuðningi til að styðja þau sem þurftu að leigja sér húsnæði utan Grindavíkur vegna jarðhræringanna.
Í janúar 2024 kynntu stjórnvöld svo áform um aðgerðir til stuðnings við Grindvíkinga sem miðuðu að því að skapa forsendur fyrir öruggari framtíð fyrir íbúa bæjarfélagsins. Markmið aðgerðanna var að gera Grindvíkingum kleift að koma sér upp öruggu heimili, tryggja afkomu sína og veita þeim aðstoð við að bjarga verðmætum sínum.
Í undirbúningsferlinu var samráð haft bæði við íbúa bæjarins og bæjarstjórn Grindavíkur, auk þess sem ríkisstjórnin fundaði með Veðurstofu Íslands, Náttúruhamfaratryggingu Íslands (NTÍ), Seðlabanka Íslands, almannavarnadeild ríkislögreglustjóra, Húsnæðis- og mannvirkjastofnun auk fjölda jarðvísindafólks og sérfræðinga innan og utan Stjórnarráðsins.
Frumvarp um kaup íbúðarhúsnæðis kynnt
Þann 9. febrúar 2024 kynnti ríkisstjórnin frumvarp um kaup íbúðarhúsnæðis í Grindavík og yfirtöku íbúðalána sem á því hvílir, sem var samþykkt á Alþingi skömmu síðar og gert að lögum þann 28. febrúar.
Umfang fasteignakaupanna var metið á allt að 61 milljarð króna, en um er að ræða eitt stærsta verkefni vegna náttúruhamfara sem almannavarnakerfið og stjórnvöld hafa tekist á við. Samkvæmt fasteignaskrá Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar voru í lok janúar 2024 skráðar um 1.150 fullbúnar íbúðir í Grindavík og um 90 ófullbúnar íbúðir.
Talið var að frumvarpið næði til um 900 íbúða, þar af um 880 íbúða í eigu einstaklinga sem jafnframt áttu lögheimili þar 9. nóvember 2023, áður en tekið var tillit til íbúða sem hafa orðið fyrir altjóni og falla þannig utan gildissviðs frumvarpsins – en í febrúar lá fyrir að um 50 íbúðir í Grindavík hefðu eyðilagst að því marki að þær væru óviðgerðarhæfar að mati NTÍ. Að svo búnu máli er því talið að frumvarpið nái til mest um 850 íbúða.
Fasteignafélagið Þórkatla stofnað
Til þess að annast framkvæmd kaupanna stofnaði ríkið því sérstakt félag, Fasteignafélagið Þórkötlu, sem hefur það hlutverk að kaupa fasteignirnar og bera ábyrgð á rekstri þeirra fyrir hönd ríkissjóðs, auk þess sem það ber allan umsýslukostnað vegna kaupa á fasteignunum.
Félagið var fjármagnað með tvenns konar hætti. Í fyrsta lagi með lánum sem veitt voru af lánveitendum í Grindavík, en þannig mættu lánveitendur þeirri óvissu sem er uppi um virði eigna á svæðinu, og í öðru lagi með eiginfjárframlagi frá ríkissjóði, sem gert var ráð fyrir að yrði að hluta til fjármagnað með eignum Náttúruhamfaratryggingar Íslands.
Í stjórn fasteignafélagsins voru skipuð þau Óskar Jósefsson, Guðrún Þorleifsdóttir og Hermann Hermannsson, og Örn Viðar Skúlason var ráðinn í stöðu framkvæmdastjóra félagsins skömmu síðar.
Starfsemi Þórkötlu frá upphafi
Stafræn umsóknargátt var sett upp fyrir verkefnið og var opnað fyrir umsóknir hinn 8. mars 2024. Fjármála- og efnahagsráðuneytið náði samkomulagi við alla lánveitendur húsnæðislána í Grindavík um aðkomu að verkefninu og var það að fullu frágengið 21. apríl. Þegar samkomulagið við lánveitendur lá fyrir höfðu skapast forsendur til að kaupa hús með áhvílandi húsnæðislánum. Mestur var gangurinn í kaupum félagsins á húsnæði í Grindavík mánuðina apríl-maí 2024 en á þeim tíma var gengið frá 660 kaupsamningum sem var 80% fyrirliggjandi umsókna á þeim tíma.
Frá upphafi og til 31. október 2024 hafa félaginu alls borist 933 umsóknir um kaup á íbúðarhúsnæði, 27 umsóknir um greiðslu á búseturétti og 11 umsóknir um kaup á öðru húsnæði. Félagið hefur samþykkt kaup á 912 eignum og gengið frá kaupum á 900 eignum. Þá hefur félagið hefur tekið við 815 eignum. Heildarkaupverð þeirra 900 íbúða sem félagið hefur fest kaup á er 68,9 milljarðar króna og þar af eru 21,1 milljarðar yfirtekin húsnæðislán. Heildarfjöldi þeirra eigna sem geta fallið undir úrræðið er tæplega 1000.
Fasteignafélag fyrir framtíð Grindavíkur
Skilmálar og stefnur
Hafa samband
2024 Fasteignafélagið Þórkatla
– Öll réttindi áskilin
Fasteignafélag fyrir framtíð Grindavíkur
Skilmálar og stefnur
Hafa samband
2024 Fasteignafélagið Þórkatla
– Öll réttindi áskilin
Fasteignafélag fyrir framtíð Grindavíkur
Skilmálar og stefnur
Hafa samband
2024 Fasteignafélagið Þórkatla
– Öll réttindi áskilin
Fasteignafélag fyrir framtíð Grindavíkur
Skilmálar og stefnur
Hafa samband
2024 Fasteignafélagið Þórkatla
– Öll réttindi áskilin